Khái niệm và sự khác nhau cơ bản giữa vĩ độ kinh độ là gì?

Kinh độ vĩ độ là các đường nối liền địa cực với nhau. Để giúp bạn đọc có thể nắm rõ được kiến thức cơ bản về kinh độ là gì vĩ độ là gì, hãy cùng maychasandon.com tham khảo chi tiết ngay bài viết sau đây!

Khái niệm kinh độ vĩ độ là gì?

Kinh độ là gì?

Kinh độ được ký hiệu theo tiếng Theo tiếng Hy Lạp là Lamba, kinh độ được kí hiệu là (λ), đây là giá trị địa lý theo hướng đông – tây. Nói cách khác dễ hiểu hơn, kinh độ là các đường thẳng (nằm dọc). Các đường kinh độ còn được biết đến là kinh tuyến. 

Còn kinh tuyến là các đường kinh độ tạo thành nửa đường tròn trên bề mặt của Trái đất. Độ dài các đường kinh tuyến khoảng 20km được nối liền 2 Địa cực với nhau. Kinh tuyến giúp thực hiện cắt thẳng góc với đường xích đạo cùng với hướng chỉ là Bắc – Nam.

Vĩ độ là gì?

Theo bảng chữ cái Hy Lạp thì vĩ độ được kí hiệu là phi, đây là các giá trị địa lý nhằm để chỉ một vị trí xác định trên bề mặt Trái đất. Vĩ độ là để chỉ các điểm ở phía Bắc hay phía Nam của xích đạo. 

Nói dễ hiểu thì ở trên bản đồ địa lý, các đường nằm ngang được gọi là vĩ độ. Một vĩ độ cũng là vĩ tuyến.

Vĩ tuyến là 1 vòng tròn giúp để nối tất cả các điểm có cùng vĩ độ với nhau. Các vĩ tuyến được chạy theo hướng Đông – Tây, vị trí của chúng được xác định bằng kinh độ. Một vĩ tuyến luôn đảm bảo vuông góc với một kinh tuyến tại chính giao điểm của nó. Càng về gần cực Trái Đất các vĩ tuyến sẽ càng có đường kính nhỏ hơn.

Tọa độ địa lý là gì?

Hệ tọa độ địa lý là tọa độ mà ở đó cho phép mọi điểm nằm trên đó được xác định vị trí cụ thể bằng tập hợp số và các kí hiệu. Tạo độ được bao gồm có số biểu diễn vị trí thẳng đứng cùng với đó là hai hoặc ba số nhằm để biểu diễn vị trí nằm ngang.

Cách tính toán kinh, vĩ độ

Tính toán kinh độ

Kinh độ biểu thị bởi phép đo góc từ 0 đến +180 độ về phía đông và -180 độ về phía tây. Các kinh độ cách nhau phân tách bằng 60 phút, một phút chia thành 60 giây.

Khi tính toán hậu tố tây / đông sẽ thay thế bằng các ký hiệu âm (-) phía tây của đường kinh tuyến gốc, dấu dương (+) biểu thị các vị trí ở phía đông của đường kinh tuyến gốc.

Để xác định kinh độ của một địa điểm, cần tính toán chênh lệch thời gian giữa địa điểm đó, cũng như thời gian phối hợp chung (UTC).

Có 24 giờ trong một ngày, 360 độ trong một đường tròn, nên Mặt Trời di chuyển trên bầu trời với tốc độ 15 độ mỗi giờ (360°/24 giờ = 15°/giờ).

Nếu múi giờ của một người nào đó là 4 giờ nhanh hơn UTC, chứng tỏ người này ở gần với kinh độ 60° (4 giờ × 15° /giờ = 60°).

Xem thêm: Hiệu ứng phơn là gì? Những điều cần biết về hiệu ứng phơn

Tính toán vĩ độ

Vĩ độ được đo bằng độ, phút và giây, một mức vĩ độ khoảng 69 dặm (111 km), một phút là khoảng 1,15 dặm (1,85 km).

Một giây vĩ độ chỉ hơn 100 feet (30 m). Ngoài độ, phút và giây, vĩ độ cũng đo bằng độ thập phân. Tuy nhiên phút và giây là định dạng phổ biến nhất cho vĩ độ. Chúng ta có thể chuyển đổi chúng với nhau và định vị các địa điểm trên Trái đất trong phạm vi inch.

hải lý là loại dặm được dùng trong các ngành vận tải và hàng không, đại diện cho một phút vĩ độ. Song song của vĩ độ sẽ cách nhau khoảng 60 hải lý (nm).

Những khu vực có vĩ độ thấp là những khu vực có tọa độ thấp hơn hoặc gần xích đạo, những khu vực vĩ độ cao có tọa độ cao và rất xa.

Thông tin quan trọng về kinh độ và vĩ độ là gì?

Một số thông tin quan trọng về kinh độ và vĩ độ mà bạn nên ghi nhớ:

• Kinh tuyến gốc: là những kinh tuyến 0 độ, đi qua đài thiên văn Grin – uýt (ngoại ô thành phố Luân Đôn)
• Kinh tuyến Đông: đây là những kinh tuyến được nằm ở bên phải kinh tuyến 0 độ, chúng được gọi là kinh tuyến đông
• Kinh tuyến Tây: Những kinh tuyến được nằm bên trái kinh tuyến 0 độ được gọi là kinh tuyến Tây.
• Vĩ tuyến gốc: là đường giúp chia quả địa cầu thành 2 nửa bằng nhau là Bán cầu Bắc và Bán cầu Nam gọi là vĩ tuyến gốc (đường xích đạo). Vĩ tuyến gốc là đường lớn nhất ở trên Địa cầu.
• Vĩ tuyến Bắc: đây là những đường nằm từ vĩ tuyến gốc đến cực Bắc 
• Vĩ tuyến Nam: là những đường nằm từ vĩ tuyến gốc đến cực Nam.

Vĩ độ có những tác động gì trên Trái Đất?

Vĩ độ tác động và ảnh hưởng quan trọng đến những đặc điểm của Trái đất. Vĩ độ ở khu vực sẽ ảnh hưởng đến khí hậu, cũng như thời tiết tại khu vực đó. Mỗi vị trí địa lý vĩ độ xác định các xu hướng trong cực quang, gió và những đặc trưng tự nhiên khác.

Vĩ độ tác động đến việc hình thành các kiểu khí hậu như nhiệt đới, ôn đới, hàn đới, cho nên cũng góp phần làm hình thành nên những kiểu nền kinh tế đặc trưng đối với các vùng, đặc biệt là với nền nông nghiệp.

Tìm ra mối quan hệ giữa các kiểu thời tiết, khí hậu, cũng như nền kinh tế tương ứng sẽ giúp tìm ra được quy luật phát triển kinh tế đối với những vùng đó.

Các kiểu vĩ độ

Chúng ta có các kiểu vĩ độ cơ bản sau đây:

• Vĩ độ thông thường: nhằm để nói đến vĩ độ trắc địa vĩ độ địa lý. Đây là góc giữa mặt phẳng xích đạo và đường vuông góc với ellipsoid tham chiếu.
• Vĩ độ rút gọn: dung dùng trong hình phỏng cầu, đây là những đường tạo ra đường tròn với bán kính giống với bán kính hình tròn được tạo thành bởi những đường vĩ độ tương ứng trên hình cầu.
• Vĩ độ bảo toàn diện tích: tạo nên sự biến hóa diện tích sang hình cầu.
• Vĩ độ cầu trường: Đây là những khoảng cách từ bề mặt của xích đạo, vẽ theo tỷ lệ (vùng cực là 90 độ)
• Vĩ độ bảo toàn góc: tại sự biến đổi giữa góc sang hình cầu
• Vĩ độ địa tâm: góc giữa mặt phẳng xích đạo cùng với đường thẳng từ tâm trái đất đến một điểm.

Các vĩ tuyến đặc biệt ở trên Trái Đất

Trên Trái Đất hiện có những vĩ tuyến đặc biệt như sau:

• Vòng Bắc cực (66° 33′ 38″ vĩ bắc)
• Hạ chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ bắc)
• Xích đạo (0° vĩ bắc)
• Đông chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ nam)
• Vòng Nam Cực (66° 33′ 38″ vĩ nam).

Các vĩ độ nằm trong hai đường chí tuyến là khi mặt trời lên thiên đỉnh. Các vĩ độ ở cao hơn về phía Bắc và phía Nam của vòng cực Bắc và vòng cực Nam là nhằm để nói tới các ngày vùng cực.

So sánh sự khác nhau cơ bản giữa vĩ độ và kinh độ

Để không bị nhầm lẫn giữa vĩ độ và kinh độ, chúng ta có bảng so sánh sự khác nhau cơ bản giữa kinh độ và vĩ độ sau đây:

Tiêu chí	Vĩ độ	Kinh độ
Ý nghĩa	Dùng để xác định khoảng cách các vị trí trên Thế giới và Bắc – Nam xích đạo.	Nhằm để xác định khoảng cách của 1 điểm và phía Đông – tây của kinh tuyến gốc.
Phương hướng	Để xác định từ Đông sang Tây	Để xác định từ Bắc đến Nam
Kí hiệu	Kí hiệu chữ Hy Lạp (phi)	Kí hiệu chữ cái Hy Lạp (lamba)
Trải dài từ	Từ 0 độ đến 90 độ	Từ 0 độ đến 180 độ
Dòng tham khảo	Được gọi là song song	Được biết đến qua kinh tuyến
Số dòng	Có số dòng là 180	Có số dòng là 360
Phân loại	Vĩ độ thuộc khu nhiệt	Kinh độ thuộc Múi giờ

Hy vọng với những chia sẻ trên đây của chúng tôi đã giúp bạn đọc có thể hiểu hơn được về vĩ độ là gì, kinh độ là gì, cũng như những điểm khác nhau cơ bản giữa kinh và vĩ độ như thế nào. Hy vọng sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này!